Gulutensiz Bakliyat
Kalıp yargılardan sıyrılıp, alışkanlıkları sorgulayarak “beslenme”yi yeniden ele almak, her geçen gün daha çok insanın gündemine giriyor. Konunun; vegan, vejeteryan veya pesketaryen olmak dışında başka boyutları da var. Bunlardan belki de en yaygın olanı glutensiz beslenme. Daha iyi bir planınız yoksa beş dakikanızı ayırarak; gluten’in ne olduğuna, “Gluten Free” kavramına ve Gluten’in tarihine dair yeni şeyler öğrenebilirsiniz.
Gluten Nedir?
Gluten, bitkisel bir proteindir. Günlük hayatta sıkılıkla kullandığımız; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunur. Yemek yaparken bağlayıcı bir işlevi vardır. Buğday unundan hamur yaptığımızda hamurun yapışkan olmasını sağlayan şey glutenin bağlayıcı özelliğidir. Gluten bu özelliği nedeniyle endüstriyel gıda üretiminde tercih edilir. Özellikle hazır ürünlerde nereye elimize atsak karşımıza çıkar. Başta ekmek olmak üzere, pasta, kek, makarna, soslu kuru yemiş, paketli patates kızarması, bisküvi ve kahvaltılık gevrek bol miktarda gluten içerir.
Normal koşullarda gluten içermeyen ürünler de çapraz bulaşa maruz kalarak gluen içerebilir. Çaprraz bulaş gluten allerjisi olmayanlar için çok önemli sonuçlar doğurmasa da çölyaklı bireyler için önemlidir. Çölyaklı bir bireyseniz, gluten intolerasınız veya buğday allerjiniz varsa sizler zaten biliyorsunuzdur bilmeyenler için not düşelim “gluten free” etiketi bu noktada devreye girer.
Gluten Free Ne Demek?
Gluten Free, ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA)’nın 2013 yılında getirdiği bir standarttır. Bu standarda göre bir yiyeceğin “Gluten Free” etiketi alabilmesi için gıdanın içindeki glütenin 20 ppm yi aşmaması gerekir. Konuya uzak olanlar için açıklama getirelim: “Gluten Free” etiketi alan bir gıdayı bir milyon parçaya ayırdığınızda en fazla 20 birimi gluten içerebilir.
Gluten Free etiketi kullanmak gıda üreticilerinin tercihine bağlıdır. Üretici etiketi kullandığı zaman ürünün glutensiz olduğunu garanti etmiş sayılır. “Free of gluten”, “Without gluten” ya da “No gluten” etiketleri de “Gluten-free” etiketi ile aynı anlama gelir ve üretici açısından bağlayıcıdır.
Glutenin Tarihi
Gluten’in hayatımıza girmesinin hikayesi yaklaşık 10.000 yıl önce gerçekleşen tarım devrimine dayanır. Tarım ile beraber tahıllar besinlerimiz içinde geniş bir yer kaplamaya başladı. Ancak o zamanlar tahıllar bugünkü kadar yoğun gluten içermiyordu. Zaman içinde yapay seçilim yoluyla evimleştirdiğimiz tahıllar öncüllerine oranla çok daha yoğun gluten içerir hale geldi. Geleneksel tohumdan üretilen siyez buğdayında endüstriyel olarak üretilen buğdaydan daha az gluten içermesinin nedeni budur.
15.yy’a kadar ekmeklik buğday, sadece soyluların ve varlıklı insanların sofralarında yer bulabiliyordu. Halkın büyün bir kısmı ise fiili olarak gluten free besleniyordu. Zaman içinde ekmeklik buğdayın arzı nüfus artış hızını geçti. Böylelikle ekmeklik buğday yoksul sofralarda da yer almaya başladı. Ekmeklik buğdayın yaygınlaşması ile beraber başta çölyak olmak üzere gluten tüketimine bağlı hastalıklar da arttı.
Bugün artık sıradan bir insan gluten dünyasının içine doğuyor. Kimi insanlar glütensiz beslendiğinde kendilerini daha iyi hissettiklerini söylüyor. Belki siz de bu kişilerden birisinizdir? Bunu anlamak için bedeninize bir şans tanıyıp gluten free beslenebilirsiniz.
Glutensiz Besinler
Glutensiz Badem Unu
Badem gluten içermeyen bir meyvedir dolayısıyla ununda da gluten bulunmaz. Badem unu; lezzetli, yoğun aromalı ve yağlı bir undur. Vitamin E bakımından oldukça zengindir.
Glutensiz Tam Yulaf Unu
Glutensiz Yulaf unu buğday unu yerine kullanabilirsiniz. Yulaf ununun glisemik indeksi daha düşük olduğu için daha uzun süren bir tokluk hissi verir, kilo vermek isteyenler için iyi bir seçenektir.